7. MONTAŻ SILNIKA

Przystępując do montażu silnika należy wszystkie części naprawione i nowe starannie umyć i wysuszyć. Wszystkie uszczelki zakładać nowe. Przy montażu wszystkie powierzchnie pracujące nasmarować olejem silnikowym.

Montaż silnika przeprowadza się w odwrotnej kolejności do demontażu, dlatego zwracamy jedynie uwagę na ważniejsze szczegóły. Przy montażu pomocnymi będą rysunki zespołów i całego silnika.

Czynności montażowe wykonuje się w następującej kolejności:

1. włożyć wał korbowy w obudowy, po uprzednim nasmarowaniu płaszczyzn stykowych obudów szczeliwem płynnym. Skręcić całość w kolejności 1-13 według rysunku S-21 w dwóch fazach: wstępnie i ostatecznie. Śruba ustalająca o średnicy większej musi być wciśnięta w punkcie 8;

2. na czop prawy nałożyć pierścień kątowy łożyska HJ305 zwrócony kołnierzem do rolek łożyska oraz części 20, 21, 22 (rys. S-33) i dokręcić nakrętkę amortyzatora 23 (wstępnie). Wał korbowy jest ustalony osiowo na prawym łożysku NJ305 i pierścieniu kątowym HJ305. Luz osiowy zamontowanego w obudowy wału może wynosić do 0,1mm;

3. na czop lewy wcisnąć koło zębate podwójne 10 (rys. S-33);

4. montować pompę olejową. Zwrócić uwagę na właściwe założenie uszczelki 18 (rys. S-46) pod pompą – uszczelka nie może przesłaniać otworów wlotowych i wylotowych z pompy. Zachować luz w granicach 0,2÷0,5mm między kątownikiem oporowym a kulką (rys. S-46). Po ustaleniu luzu zabezpieczyć przed odkręceniem wkręty mocujące lewą pokrywę łożyska 17 (rys. S-40), przez zapunktowanie lub nacięcia na krawędziach rowków;

5. założyć koło zębate rozrządu, ustawiając je według znaków, jak na rysunku S-87, przy jednoczesnym położeniu korbowodu w zwrocie zewnętrznym. Sprawdzić prawidłowość zazębiania na całym obwodzie kół i istnienie równomiernego luzu międzyzębnego;

6. przykręcić pokrywę pompy olejowej 16 z siatką 10 zakładając obustronnie uszczelki 15 (rys. S-46);

7. wmontować prądnicę. Zwrócić uwagę, by przewody prądnicy były przykręcone zgodnie z wybitymi na pokrywie prądnicy znakami, które mają swoje odpowiedniki na przewodach:

nr 18 przewód zacisku wzbudzania prądnicy,
nr 16 przewód zacisku ujemnego prądnicy.

Koło zębate prądnicy musi zazębiać się prawidłowo z kołem zębatym pośrednim napędu prądnicy.

Luz międzyzębny powinien wynosić 0,07÷0,17mm. Prądnica musi być dociśnięta poosiowo śrubą 10 (rys. S-80) – (w kierunku napędu), tak, by zapewnić ściśnięcie uszczelki gumowej, którą należy zabezpieczyć przed obrotem sprężyną 11;

8. zamontować tłok, pierścienie i cylinder dobierając odpowiednie grupy selekcyjne. Sprawdzić przed zmontowaniem prawidłowość pasowania pierścieni w rowkach i szczelinę na zamku, po włożeniu pierścieni do cylindra, która powinna wynosić 0,25÷0,45mm. Szczelina zamka pierścienia zgarniającego powinna być ustawiona do tyłu silnika, zaś pozostałe przesunięte co 1200.
Sworzeń tłokowy wcisnąć po nagrzaniu tłoka do temperatury 800C (wchodzi lekko pod naciskiem palca). Sprawdzić prawidłowe przesuwanie się tłoka w cylindrze przy pełnym obrocie wału korbowego. Tłok winien swobodnie przesuwać się, mając równomierny luz na obwodzie;

  9. montować przystawkę z iskrownikiem do obudowy, sprawdzając uprzednio przerwę na przerywaczu, która powinna wynosić 0,3÷0,4mm. Przed założeniem przystawki na śruby mocujące z obudową, ustawić wałek przerywacza w położeniu 5÷70 przed początkiem przerwy, a wał korbowy i rozrząd według rys. S-87. Dokręcając nakrętki mocujące przystawkę należy zwrócić uwagę, ażeby cała płaszczyzna przystawki przylegała do obudowy, a iskrownik nie zawadzał o obudowę;

10. ustawić zapłon za pomocą czujnika po włączeniu w obwód przerywacza i lampki kontrolnej (rys. S-88). Obracając wał korbowy znaleźć najwyższe położenie tłoka i ustawić czujnik na ”0”.
            Zapłon ustawić w położeniu tłoka 130 obrotu korby przed ZZ (zwrotem zewnętrznym) w końcu suwu sprężania, co odpowiada wartości 1,26mm przed ZZ (patrz rys. S-87). Iskrownik posiada samoczynną odśrodkową regulację przyspieszenia zapłonu do 140 na wałku iskrownika (280 mierzone na wale korbowym). Maksymalne przyspieszenie zapłonu w czasie pracy silnika wynosi 370 przed ZZ.
            Lampa kontrolna pali się przy zwartych stykach przerywacza. Moment gaśnięcia lampki, następuje z chwilą przerwy, musi wystąpić przy położeniu tłoka na 1,26  ±0,05 mm przed ZZ. Celem uzyskania powyższej wartości należy przyspieszyć lub opóźnić zapłon przez obrót całego iskrownika, po zluzowaniu 2 śrub mocujących.
            Przyspieszenie następuje przy obrocie iskrownika w prawo, patrząc od strony przerywacza, opóźnienie zaś przy obrocie w lewo. Nie wolno przekręcać płytki przerywacza. O ile zakres regulacji będzie jeszcze niedostateczny, wówczas przestawić zapłon zmieniając położenie koła pośredniego napędu iskrownika, w stosunku do kół rozrządu. Przestawienie o jeden ząb powoduje przesunięcie zapłonu w stosunku do ruchu korby o 150. Przekręcenie w lewo, patrząc od strony kół rozrządu, powoduje przyspieszenie zapłonu, a w prawo opóźnienie. Po przestawieniu zapłonu wybić kreskę na przystawce iskrownika (po zaczyszczeniu starej) na przedłużeniu istniejącej na iskrowniku;

Rys S-87 Ustawienie kół rozrządu
Rys. S-87 Ustawienie kół rozrządu

1 – krzywka zaworu wydechowego, 2 – krzywka zaworu ssącego, 3 – koło pośrednie napędu prądnicy

Rys S-88 Ustawienie zapłonu za pomocą czujnika i lamki kontrolnej
Rys. S-88 Ustawienie zapłonu za pomocą czujnika i lampki kontrolnej

1 – odłączony przewód uzwojenia pierwotnego, 2 i 4 – masa silnika, 3 – lampka kontrolna, 5 – źródło prądu

11. założyć pokrywę rozrządu. Śruby 1 (rys. S-40) wkręcane w osie kół lekko dokręcić do oporu. Przez obrót wałem ustawić popychacze w najniższym położeniu;

12. montować skrzynkę biegów.
Właściwe złożenie skrzynki biegów jest czynnością wymagającą wysokich kwalifikacji od pracownika. Jeżeli skrzynka biegów została wymontowana zgodnie z uprzednio podanymi uwagami i wiadomo, w jakim położeniu i jakie podkładki dystansowe założyć na wałki, to montaż należy wykonać według podanej kolejności (rys. S-72):

– koło wyjściowe z wałkiem 6 musi być uprzednio wmontowane w obudowę prawą.

– założyć pierścień 7, koło łańcuchowe 8, dokręcić nakrętkę 9 (zabezpieczając koło łańcuchowe przed obrotem), włożyć podkładkę zabezpieczającą 10 i dokręcić wkręt mocujący.

– na wałek główny założyć koło zębate 2, pierścień oporowy 25, (wykonany z drutu o przekroju okrągłym), wcisnąć koło zębate 1 (o 17 zębach), założyć koło zębate 4 i pierścień oporowy 5, którego wycięcia promieniowe muszą wchodzić na zęby wielowypustu. Koło zębate 2 musi się obracać swobodnie na wałku. Koło zębate 1 należy wcisnąć na wałek tak, by wtoczenie obejmowało pierścień zabezpieczający 25.

– na wałek pośredni założyć koło zębate 14, wcisnąć koło zębate 15 (płaszczyzną czołową bez odsadzenia w stronę koła 14) i założyć koło zębate 12.

– na wałek przesuwek 19 założyć przesuwki 16 i kołki wodzące 17 (ścięciami zgodnie ze ścięciem na przesuwkach) założyć zawleczki zabezpieczające.

– założyć wszystkie trzy wałki razem tak, by przesuwki obejmowały koła zębate przesuwne 4 i 12. Wałek przesuwek ustawić rowkiem “0” (rys. S-93) w jednej płaszczyźnie pionowej z kołkami wodzącymi (rys. S-72) i całość włożyć jednocześnie do obudowy dociskając wałki do oporu.

– założyć na wałek pośredni koło zębate 11 zazębieniem wewnętrznym na zewnątrz oraz na wszystkie wałki założyć podkładki dystansowe 18, 23 i 24 wyjęte przy demontażu.

– włożyć do tulejki 3 (rys. S-50) uszczelkę 4 zwracając uwagę na jej dokładne ułożenie w rowku i następnie ostrożnie włożyć wałek rozrusznika 8 (rys. S-78).

– Włożyć sprężynę 9 (rys. S-78), popychacz zatrzasku 10 oraz zatrzask rozrusznika 13. Obrócić wałek w położenie wyłączające zatrzask.

– założyć sprężynę 21 i zatrzask 20.

– założyć pokrywę skrzyni biegów, trzymając wałek rozrusznika, by nie wyzębić zatrzasku 13 (rys. S-78). Zatrzask wałka przesuwek wcisnąć aby wskoczył w rowek na wałku (położenie “0”). Dokręcić stopniowo nakrętki mocujące pokrywę w kolejności 1 ÷ 7 (rys. S-19)

– zaślepić od strony sprzęgła otwory dla wałka pośredniego i wałka przesuwek zaślepkami 5 i 9 (rys. S-49), smarując zewnątrz szczeliwem płynnym. Można użyć tylko zaślepek o wyraźnej wypukłości i nie zniszczonych krawędziach na obwodzie.

Chcąc ustalić luzy poosiowe wałków, w przypadku konieczności doboru podkładek dystansowych należy zachować kolejność montażu jak wyżej z wyjątkiem:

– wałki montować bez podkładek dystansowych;

– pokrywę skrzyni biegów mocować tylko 3 nakrętkami 1,5 i 6 (rys. S-19);

– pomierzyć położenie końcówek wałków w prawej obudowie, następnie uderzając poosiowo, przesunąć wałki do pokrywy skrzyni biegów i wykonać powtórny pomiar. Różnica wymiarów wskaże luz rzeczywisty, który należy zmniejszyć do wartości 0,1÷0,3mm dobierając odpowiednio podkładki;

– zdjąć pokrywę skrzyni biegów, założyć podkładki i ostatecznie zmontować pokrywę;

– zaślepić otwory jak wyżej.

Uwaga: po montażu skrzynki biegów sprawdzić, obracając wałkiem głównym na każdym biegu, czy przesuwki nie trą o wycięcia rowkowe w kołach oraz czy biegi łatwo dają się przełączać. W przypadku tarcia lub trudnego przełączania biegów należy skrzynkę ponownie rozebrać i podkładając odpowiednią ilość podkładek dystansowych zapewnić luz miedzy przesuwkami a wycięciami rowkowymi w kołach przesuwnych w położeniach odpowiadających poszczególnym biegom;

13. montować sprzęgło w kolejności (rys. S-66):

– zamocować pokrywę wewnętrzną komory sprzęgłowej 29, zakładając pod nią uszczelkę pokrytą obustronnie szczeliwem płynnym. Wkręty mocujące zabezpieczyć przed odkręcaniem przez zapunktowanie na krawędziach rowków z pokrywą;

– założyć 2 półpierścienie oporowe 5 i tarczę oporową 6;

– założyć kompletne łożysko sprzęgła: koło łańcuchowe (rys. S-67), zabierak sprzęgła (rys. S-68) i rolki odpowiednio skojarzone, zasmarowane smarem stałym;

– założyć łańcuch sprzęgłowy i wyregulować jego naciąg łyżką napinacza tak, by jego część górna pod naciskiem palca nie unosiła się więcej niż 5 mm;

– kleszczami włączyć 1 bieg i zabezpieczyć koło łańcuchowe wyjściowe przed obrotem w prawo;

– założyć podkładkę 19 i dokręcić nakrętką 18;

– założyć tarcze 23, 22, 21, 20 i miskę 10, podkładki 17, sprężynę 12, kołnierz oporowy 13 i dokręcić nakrętkę 16, ściskając sprężynę za pomocą przyrządu S03-P-1071;

– w otwór w wałku głównym włożyć części 1, 2, 3, 4 i 14 smarując smarem stałym;

– zabezpieczyć koło łańcuchowe wyjściowe przed obrotem w lewo i dokręcić opór popychacza 15 oraz ostatecznie nakrętkę amortyzatora 23 (rys. S-33);

14. przykleić do obudowy szczeliwem płynnym uszczelkę i założyć pokrywę prawą. Pod wkręty włożyć podkładki aluminiowe i dokręcić wkręty w kolejności 1 – 7 (rys. S-7);

15. założyć pod nakrętkę łącznika 4 (rys. S-23) dwie uszczelki pierścieniowe a pod osłony lasek popychaczy dwie uszczelki płaskie, posmarować je obustronnie szczeliwem płynnym i przykleić do obudowy;

16. założyć głowicę jednocześnie z laskami popychaczy 4 (rys. S-40), które należy włożyć w osłony, oprzeć o czopy kulowe 14 (rys. S-22) i trzymając od dołu palcami lewej ręki wkładać głowicę na cylinder tak, by rurka 1 (rys. S-23) weszła w otwór łącznika na obudowie, a laski popychaczy oparły się na popychaczach. Obracając wałki dźwigienek zaworowych w kierunku “+” zapewnić luz między dźwigienkami a zaworami przy dokręcaniu głowicy. Dokręcić głowicę wstępnie i ostatecznie w kolejności podanej na rys. S-3, cztery nakrętki mocujące głowicę oraz dokręcić śruby mocujące osłony dolne popychaczy oraz łącznik rurki olejowej. Zakręcić korki nad osłonami popychaczy wkładając pod nie uszczelki fibrowe;

17. wyregulować luzy zaworowe przy położeniu tłoka w ZZ w końcu suwu sprężania. Luz na zimnym silniku powinien wynosić 0,05mm. Do regulacji służą mimośrodowe wałki dźwigienek zaworowych 3 i 4 (rys. S-89). Na kołnierzach wybite są cechy “S” – ssący, “W”- wydechowy oraz znaki “-” – zmniejszenie luzu zaworowego i “+” – powiększenie luzu zaworowego;

18. założyć gaźnik zakładając pod kołnierz uszczelkę;

19. przykleić do głowicy szczeliwem płynnym uszczelki i założyć pokrywki sprężyn zaworowych;

Rys. S-89 Regulacja luzów zaworowych

1 – nakrętki, 2 – uchwyty zaciskające, 3 i 4 – osie dźwigienek

20. połączyć przewód kontrolki biegu luzem z wkładką stykową 7 (rys. S-50) światełka biegu luzem. Zwrócić uwagę, aby wkładka była odizolowana od pokrywy przez dwie płaskie (zakładane obustronnie) i dwie pierścieniowe podkładki izolacyjne (zakładane na wkręty). Drugi koniec przewodu włożyć przez otwór do komory prądnicy i w otwór wcisnąć korek gumowy znajdujący się na przewodzie.

21. dokręcić wkrętami korpus zmieniacza 5 (rys. S-77A i S-77B) do pokrywy skrzynki biegów i zabezpieczyć wkręty przed obrotem nacinając materiał na krawędziach rowków. Ustawić wałek przesuwek przy włączonym I biegu i montować pozostałe części zmieniacza. Celem właściwego złożenia zmieniacza biegów niektóre części (rys. S-77A) posiadają znaki szczególne.

Rys S-90 Tulejka segmentu
Rys. S-90.Tulejka segmentu
Rys S-91 Sprzęgło zębate
Rys. S-91.Sprzęgło zębate
Rys S-92 Segment zębaty
Rys. S-92.Segment zębaty
Rys S-93 Oznaczenie wałka przesuwek
Rys. S-93.Oznaczenie wałka przesuwek

Tulejka segmentu posiada wybitą kreskę w miejscu wskazanym na rysunku S-90, a jej odpowiedniki są wybite na sprzęgle zębatym (rys. S-91) i segmencie zębatym (rys. S-92) według których należy złożyć wymienione części.

Dodatkowo na segmencie zębatym jest wybita kreska, a jej odpowiednik znajduje się na wrębie wałka przesuwek (rys. S-93). Zmieniacz składać osobno i montować jako całość. Sprężyny zmieniacza zaczepić o korpus, a oznaczony ząb na segmencie należy wprowadzić w oznaczony wrąb zębów wałka przesuwek.

Montaż zmieniacza (rys. S-77b), zastosowanego w silnikach od Nr 042156 nie przedstawia trudności. Jako całość jest wymienny z wersją według rysunku S-77A, tylko trzeba usunąć kołnierz tulejki 2 (rys. S-51). Sprawdzić prawidłowość włączania poszczególnych biegów. Niedopuszczalne jest przeskakiwanie zatrzasku przy zmianie biegu lub zatrzymywanie się zatrzasku na wałku przesuwek przed właściwym rowkiem. Zmieniacz (rys. S-77B) posiada w tym celu regulację śrubami 1, które należy ustawić spełniając powyższe warunki, po czym dokręcić nakrętki 3. Sprężyna na segmencie zębatym musi się stykać z wkładką stykową przy włączeniu luzu. W tym celu przewidziane są we wkładce otwory podłużne umożliwiające przesuw pionowy wkładki i odchylenie kątowe;

22. założyć tarczę oporową 7 i sprężynę rozrusznika 6 (rys. S-78).

23. w miejsca oznaczone na (rys. S-51) literą “U” włożyć w pokrywę uszczelki gumowe. Przykleić do obudowy szczeliwem płynnym uszczelką pod pokrywą – nie przesłonić otworu olejowego, którym jest doprowadzony olej z pokrywy do obudowy, a dalej do głowicy. Pokrywę zakładać ostrożnie, zwracając uwagę, by wszystkie uszczelki zostały wprowadzone na końcówki i wałki.
W pokrywie lewej umieszczony jest główny kolektor olejowy, przez który pompa olejowa podaje olej do smarowania układu korbowego i rozrządu (rys. S-47 i rys. S-51).
Brak, niedostateczne uszczelnienie lub zasłonięcie przejścia kanałów olejowych z obudowy do pokrywy może doprowadzić do zatarcia silnika.
Pod nakrętki założyć podkładki aluminiowe i dokręcić nakrętki w kolejności 1-6 (rys. S-5);

24. założyć dźwignię zmieniacza i rozrusznika do położenia pierwotnego przy zmianie biegów i przy włączaniu rozrusznika. Do montażu silnika w ramie motocykla dźwignia biegów musi być zdjęta.