CZĘŚĆ T
OCENA STANU TECHNICZNEGO

1. TABLICA PRZYCZYN NIEDOMAGAŃ

Tablica 3
Rodzaj niedomaganiaPrzyczynaSposób usunięcia
I. SILNIK
1. Silnik nie daje się uruchomić, brak paliwa w gaźnikubrak paliwa w zbiornikunalać paliwo
kranik paliwa:
a. zamknięty
b. uszkodzony
(przesunięta gumowa uszczelka)
c. zanieczyszczony osadnik
d. zatkany wlot paliwa w rurce
a. otworzyć
b. wymienić uszczelkę

c. przemyć osadnik w benzynie
d. przedmuchać rurkę
zatkany otwór odpowietrzenia w korku zbiornika paliwaprzedmuchać lub przetkać otwór
zanieczyszczony lub zatkany przewód paliwaprzedmuchać przewód paliwa lub wymienić na nowy
2. Silnik nie daje się uruchomić, mimo dopływu paliwa do gaźnikazanieczyszczony gaźnikrozebrać i przemyć gaźnik w benzynie, dyszę przedmuchać
silnik zalanyświecę przemyć w benzynie i osuszyć - przedmuchać cylinder
brak właściwego ciśnienia sprężania w silniku:
a. brak luzu zaworowego
b. przypalony zawór
c. niewłaściwy luz zaworowy
d. zużyte, pęknięte lub zapieczone
pierścienie uszczelniające
e. zbyt luźny tłok w cylindrze
a. przeprowadzić regulację zaworów
b. wymienić zawór
c. przeprowadzić regulację zaworów
d. wymienić pierścienie na nowe

e. wymienić tłok, przeszlifować cylinder
uszkodzenie instalacji zapłonowej:
a. świecy
b. przewodu zapłonowego
c. iskrownika
d. stacyjki
a. wymienić na nową lub oczyścić
b. wymienić na nowy
c. sprawdzić regulację i nastawy - części zużyte wymienić
d. sprawdzić kontakty przewodów - uszkodzoną stacyjkę wymieni
3. Silnik przerywadźwignia regulatora powietrza ustawiona w pozycji zamkniętejotworzyć
"fałszywe" powietrze dostaje się do cylindrauszczelnić połączenie gaźnik-głowica przez wymianę uszczelki gaźnika, dokręcić świecę
zła regulacja gaźnika lub woda w gaźnikuprzemyć i osuszyć gaźnik - przeprowadzić właściwą regulację
zanieczyszczona lub uszkodzona świecaoczyścić lub wymienić na nową
uszkodzony kondensatorwymienić na nowy
4. Nadmierne grzanie się silnikazbyt bogata lub uboga mieszankaprzeprowadzić regulację gaźnika - podnosząc iglicę przy ubogiej mieszance, a obniżając przy bogatej
nagar w komorze spalaniazdjąć głowicę, usunąć nagar
niedomagania układu smarowaniasprawdzić układ i pompę olejową, oczyścić filtr
zbyt wczesny lub późny zapłonprzeprowadzić regulację zapłonu
5. Mała moc silnikazużyte pierścienie tłokowewymienić na nowe
zbyt luźny tłok w cylindrzewymienić tłok, przeszlifować cylinder
zła regulacja zaworówwyregulować
przypalone zaworywymienić na nowe a gniazda dotrzeć
zbyt uboga lub bogata mieszankaprzeprowadzić regulację gaźnika - podnosząc iglicę przy ubogiej mieszance, a obniżając przy bogatej
zbyt wczesny lub późny zapłonprzeprowadzić regulację zapłonu
6. Stuki silnikazużyte łożysko korbowoduwymienić na nowe
luźny sworzeń tłokowy w tłoku lub główce korbowoduwymienić części zużyte
7. Nadmierne spalanie olejuzużyte pierścienie tłokowe lub luźny tłokwymienić na nowe
uszkodzona pompa olejowa lub zatkane kanały olejowesprawdzić drożność kanałów, uszkodzoną pompę olejową wymienić
zbyt duży luz między zaworami a prowadnicamiwymienić na nowe
8. Nadmierne wycieki oleju odpowietrznikiemźle ustawione koło sterujące kanałem odpowietrznikawłaściwie zazębić koło sterujące
9. Wycieki oleju z silnikauszkodzone lub zużyte uszczelki oraz uszkodzone płaszczyzny stykuuszczelki wymienić na nowe, płaszczyzny dotrzeć na płycie
10. Blokowanie skrzynki biegów - trudne przełączanie biegówzbyt duże luzy poosiowe - zużycie podkładek dystansowychzlikwidować luzy przez założenie nowych podkładek
uszkodzone: koło zębate, przesuwka lub sworznie wodzącewymienić na nowe
uszkodzony zmieniacz biegówzużyte części wymienić na nowe
brak olejunapełnić
11. Sprzęgło "ciągnie"źle wyregulowana linka sprzęgłaprzeprowadzić regulację
uszkodzone tarcze sprzęgłaprzeszlifować lub wymienić
12. Sprzęgło "ślizga się"źle wyregulowana linka sprzęgłaprzeprowadzić regulację
zużyte lub spalone tarcze korkowewymienić całe tarcze lub korki na nowe
II. PODWOZIE
1. Dwuśladowość kółniewłaściwie ustawione tylne kołoustawić koło przez regulację napinaczem łańcucha
2. Dobijanie tylnych elementów resorującychodkształcone lub pęknięte sprężynywymienić sprężyny na nowe
3. Brak właściwego tłumienia w tylnych amortyzatorachbrak odpowiedniej ilości olejuuzupełnić
uszkodzony lub zużyty pierścień uszczelniającywymienić na nowy
pęknięta lub skrzywiona płytka zaworowawymienić na nowy
zły gatunek olejuwymienić na właściwy
zatarcie tulei na osi wahaczarozebrać, oczyścić, nasmarować
4. Dobijanie przednich teleskopówpęknięta lub odkształcona sprężynawymienić na nową
odkręcony dolny korek kolumnymocno dokręcić
zużyte tulejki kolumny dolne i górnewymienić na nowe
brak oleju, lub olej niewłaściwyuzupełnić lub wymienić
5. Zawieszenie przednie zbyt sztywneskrzywione kolumnywymienić na nowe
zbyt dużo olejunalać odpowiednią ilość
olej zbyt gęstywymienić
6. Ocieranie łańcucha napędowego o osłonęzły naciąg łańcuchawyregulować
uszkodzona osłona łańcucha (zgięcia, skrzywienia)wyprostować
7. Niesprawny hamulec tylny lub przednizużyte okładziny szczęk hamulcowychwymienić na nowe
zanieczyszczone szczęki hamulcoweoczyścić i wymyć w benzynie
8. Luz w kołachzużyte łożyska kulkowewymienić
9. Drgania motocykla podczas jazdypęknięty wspornik łączący głowicę z ramąwymienić na nowy
zerwana lub źle dokręcona śruba mocująca silnik do ramywymienić na nową lub dokręcić
III. INSTALACJA ELEKTRYCZNA
1. Kontrolka ładowania nie pali się mimo włączonej stacyjki (przed uruchomieniem silnika)przepalony bezpiecznikwymienić na nowy
przepalona żarówka kontrolnawymienić na nową
wyładowany akumulatornaładować
uszkodzony lub rozłączony przewód akumulator-bezpiecznik lub akumulator-stacyjkazapewnić właściwe połączenie przewodów
2. Kontrolka ładowania nie gaśnie przy zwiększonych obrotach silnikazawieszona szczotka prądnicyprzeczyścić prowadnice szczotki i szczotkę
oderwanie przewodu od szczotki prądnicyprzylutować
zaolejona lub zanieczyszczona prądnicaprzemyć prądnicę w czystej benzynie, przeczyścić kolektor i wysuszyć
przebicie wewnętrzne kolektorawymienić kolektor na nowy
uszkodzony regulator prądnicywymienić na nowy
zwarcie w przewodach lub przebicie na masęodszukać zwarcie lub przebicie i usunąć
3. Akumulator wyładowuje sięzbyt niski poziom elektrolitudolać wody destylowanej
prądnica nie ładujeusunąć usterki prądnicy jak w pkt. 2
uszkodzony regulator prądnicywymienić na nowy
zanieczyszczone zaciski akumulatoraoczyścić i po połączeniu posmarować smarem
zwarcie w przewodachusunąć

2. OGLĘDZINY ZEWNĘTRZNE

Oględziny zewnętrzne przeprowadzamy w celu określenia stopnia zużycia całego pojazdu. Szczególnie dokładnie należy oglądać główkę ramy. Najmniejsze nawet pęknięcia rur bocznych lub górnej pod główką kwalifikują ramę do wymiany.

Oglądając zespoły, jak silnik, teleskopy przednie, tylne i zbiornik paliwa wraz z kranikiem, zwracamy uwagę na ewentualne przecieki oleju lub benzyny. Na zakończenie należy dowiedzieć się od właściciela, jakie części motocykla były już wymieniane, ile razy i z jakich przyczyn, jak również jakie obecnie ma trudności i kłopoty z motocyklem.

W końcu należy sprawdzić stan oleju w silniku, skrzynce biegów i w komorze sprzęgłowej, jak na rys. T-1 i T-2.

Rys. T-1 Sprawdzanie poziomu oleju w zbiorniku silnika
Rys. T-2 Wskaźnik do sprawdzania poziomu oleju w silniku i skrzyni biegów

3. PRÓBY NA POSTOJU 

Próby przeprowadzamy w kolejności: podwozie, silnik, instalacja elektryczna.

Podwozie

Po sprawdzeniu czy koła są w jednym śladzie – określamy kolejno:

1. naciąg łańcucha tylnego
właściwy zwis łańcucha tylnego, mierzony w połowie odległości, między kołami łańcuchowymi, powinien wynosić co najmniej 10 mm, a nie przekraczać 20mm. Rozcięcie spinacza łańcucha powinno być zwrócone w kierunku przeciwnym do ruchu łańcucha;

2. luzy łożysk kierownicy
przy uniesionym przodzie motocykla i zluzowanym amortyzatorze skrętu kierownicy, widelec przedni powinien samoczynnie skręcić się do położenia maksymalnego skrętu. Niedopuszczalny jest wyczuwalny luz w łożyskowaniu widelca w główce ramy co sprawdzamy przez ujęcie obiema rękami końców widelca i usiłowanie poruszenia w kierunku osi motocykla. Należy zwrócić uwagę czy łatwo wyczuwalne luzy nie są luzami w prowadnicach kolumn;

3. bicia obręczy, które w kierunku promieniowym i osiowym nie powinno przekraczać 2mm;

4. naciąg szprych
powinny być równomiernie napięte na całym obwodzie i nie powinny się uginać przy ściskaniu ręką;

Rys. T-3 Sprawdzanie naciągu łańcucha napędowego

5. luz łożysk kół
nadmierne luzy są łatwo wyczuwalne po uchwyceniu ręką za oponę i próbie wykonania ruchu poprzecznego w stosunku do widełek teleskopowych lub wahacza. Wartość dopuszczalna – poniżej 0,5mm na obwodzie obręczy;

6. luzy łożyska tarczy wieńca zębatego, które sprawdzamy analogicznie jak w punkcie 5 ujmując ręką tarczę wieńca;

7. bicie promieniowe i osiowe tarczy wieńca zębatego sprawdzamy wzrokowo obracając koło ręką po zdjęciu łańcucha;

8. luzów łożyskowania wahacza
luz łatwo wyczuwalny przy dość energicznej próbie ruchu wahacza w kierunku poprzecznym do ramy. Dopuszczalny ruch – poniżej 0,5mm;

9. luzów teleskopów widelca przedniego
ujęte oburącz końce prowadnic kolumny usiłujemy poruszyć w przód i w tył. Należy zwrócić uwagę czy luzy wyczuwalne są w prowadnicach kolumn, czy w główce ramy;

10. resorowanie koła przedniego
silnie naciskamy oburącz na kierownicę motocykla niepodpartego oraz z zahamowanym przednim kołem, resorowanie widelca powinno ugiąć się co najmniej o 45mm, przy czym widelec powinien pracować bez zacięć, drgań, stuków i ocierania osłon blaszanych. Ruch powrotny widelca powinien być tłumiony. Kierownica nie powinna zmieniać położenia w uchwytach;

11. resorowanie koła tylnego
siadamy na siodle motocykla ustawionego na kołach, przy ciężarze 75kG, ugięcie elementów resorujących winno wynosić 15-20mm, przy czym nie powinny występować zacięcia podobnie jak przy widelcu przednim;

12. działania obu hamulców
przy ustawionym motocyklu na podstawce centralnej obracamy kolejno kołami i naciskamy na dźwignie hamulców. Jałowy ruch pedału hamulca tylnego, mierzony na końcu pedału powinien wynosić 15-20mm. Jałowy ruch dźwigni hamulca ręcznego mierzony na końcu dźwigni powinien wynosić 1-15mm. Szczęki zwolnionych hamulców nie powinny ocierać o bębny hamulcowe.

Silnik

1. Łatwość uruchomienia
włączamy zapłon i naciskamy energicznie pedał rozrusznika. Silnik w stanie zimnym i przy temperaturze otoczenia powyżej +50C powinien dać się łatwo uruchomić;

2. praca silnika na wolnych obrotach
przy pracującym silniku na biegu luzem ustawiamy rączkę pokrętną gazu do oporu (w pozycji zamkniętego dopływy mieszanki) – silnik powinien pracować równo. Przy skręcaniu kierownicą silnik nie powinien przyspieszać ani zwalniać biegu;

3. wysłuchanie pracy silnika
niedopuszczalne jest występowanie stuków metalicznych, natomiast dopuszczalny jest równomierny szum kół zębatych i łańcucha sprzęgłowego.

Instalacja elektryczna

działanie instalacji elektrycznej sprawdza się przez:

a. włączenie po kolei wszystkich świateł oświetleniowych
b. stwierdzenie prądu ładowania akumulatora (światło czerwone)
c. sprawdzenie działania kontrolki biegu luzem (światło zielone)
d. sprawdzenie działania światła ‘stop’
e. parokrotne włączenie sygnału

 

4. JAZDA PRÓBNA

Przy przeprowadzaniu jazdy próbnej należy przestrzegać niżej podanych wskazówek:

1. przy zdejmowaniu motocykla z podstawki centralnej należy zwrócić uwagę czy dobrze ona zaskakuje;

2. przed ruszeniem obserwujemy czy motocykl nie wykazuje skłonności do ruchu przy wyłączonym sprzęgle i włączonym biegu. W czasie ruszania zwracamy uwagę jak wyłącza sprzęgło, jak włącza się pierwszy bieg, jak następuje włączenie sprzęgła – sprzęgło powinno włączać łagodnie, a motocykl ruszać płynnie;

3. w czasie jazdy kolejne włączanie poszczególnych biegów powinno odbywać się bez zgrzytów i zacięć. Samoczynne włączanie i wyłączanie się biegów oraz przeskakiwanie zmieniacza przez więcej niż jeden bieg przy jednorazowym naciśnięciu na dźwignię świadczy o nieprawidłowości działania skrzynki biegów lub układu zmieniacza;

4. podczas próbnej jazdy sprawdzić czy motocykl nie wykazuje skłonności do zbaczania z drogi;

5. przy sprawdzaniu hamulców – zahamowanie dwoma hamulcami motocykla jadącego z szybkością 30 km/godz. po poziomej suchej asfaltowej lub betonowej nawierzchni powinno nastąpić na długości 7m.

Próbę hamowania przeprowadzić tak, aby nie dopuścić do zablokowania kół, lub zarzucenia motocykla.

 

5. USTALENIE NIEDOMAGAŃ ORAZ ZAKRESU NAPRAWY

Zebrawszy wszystkie notatki, które sporządziliśmy w czasie wyżej wspomnianych prób oraz posługując się zamieszczoną tablicą niedomagań, możemy dość dokładnie określić stan techniczny motocykla. Jest to analiza zużycia pośrednia, według objawów zewnętrznych i zawiera w sobie pewien stopień niepewności, jednak z uwagi na łatwość jej przeprowadzenia, jest znacznie tańsza od kompletnej rozbiórki motocykla. Zawsze powinniśmy kierować się zasadą, że jeżeli zespół działa zadowalająco, to nie ma potrzeby naprawiać go przedwcześnie.

Jeżeli jednak zajdzie konieczność rozbiórki pewnych zespołów, należy wtedy korzystać przy ocenie z tabeli zawierającej ważniejsze wymiary i dopuszczalne zużycia części.

Określenie zakresu koniecznych prac nie jest więc trudne. Zakres prac przy motocyklu dzielimy na: obsługowe, regulacyjne, które omówione są szczegółowo w “Instrukcji obsługi motocykla Junak M10”, natomiast drobne naprawy i naprawy główne motocykla w niniejszej “Instrukcji napraw”.