10. Junak M13 …

miał być następca M10. Do budowy nadwozia, jako wzorzec posłużył angielski motocykl Triumph 21.

Triumph 21

W modelu M13 miał być zastosowany początkowo silnik o symbolu S130 a później S131.

 Inż. Zbigniew Konieczek w czasie testów M13

Powyższe zdjęcie jest prezentowane po raz pierwszy dzięki uprzejmości Pana Zbyszka !!!


9. Jazda na Junaku od 1.04.1963 …

była obowiązkowa z użyciem hełmu ochronnego (kasku).

Obowiązek ten, wprowadzono zarządzeniem (M.P. 1963 nr 25 poz. 127) dla motocykli o pojemności 350 cm3 i więcej. Natomiast już z początkiem lutego następnego roku rozszerzono ten obowiązek na motocykle o pojemności powyżej 170 cm3. Poza Junakami, musieli je wówczas założyć kierowcy takich maszyn, jak np. SHL M11, Pannoni, Jaw czy MZ-tek. W lipcu tego samego roku po raz kolejny obniżono próg pojemności – tym razem do 140 cm3 dla wszystkich motocykli oraz powyżej 50 cm3 dla motocykli rejestrowanych – w zależności od województwa – od września 1964 r. do lipca 1966 r.

 


8. Lampa tylna w Junaku …

podlegała ewolucji, a wynikało to zapewne nie tylko z rozwoju konstrukcji, ale prawdopodobnie również ze zmian przepisów o ruchu drogowym pojazdów mechanicznych.
Początkowo stosowano lampę (tzw. żółwik) z okrągłym szkiełkiem odblaskowym, dające światła pozycyjne jak i oświetlenie tablicy rejestracyjnej.

Pierwsza wersja lampy tylnej Junaka

Na zastosowanie takiej lampy pozwalała Ustawa z dnia 7 października 1921 roku (Dz.U. 1921 nr 89 poz. 656) o przepisach porządkowych na drogach publicznych wraz z późniejszym rozporządzeniem Ministra Komunikacji, Spraw Wewnętrznych i Spraw Wojskowych z dnia 27 października 1937 roku (Dz.U. 1937 nr 85 poz. 616).
W rozporządzeniu tym w dziale III (Warunki techniczne pojazdów mechanicznych) Rozdział 1 (Warunki ogólne) &9 ust. 1 zapisano:
Każdy pojazd mechaniczny powinien być zaopatrzony w następujące przyrządy i urządzenia:
(…)
i) jedną latarkę z czerwonym lub pomarańczowym światłem, umieszczoną w tyle pojazdu z lewej strony, widoczną w normalnych warunkach z odległości co najmniej 100 m oraz w urządzenie oświetlające tylną tablicę rejestracyjną lub tablicę ze znakiem próbnym w sposób umożliwiający odczytanie znaku w normalnych warunkach obserwacji z odległości co najmniej 25 m; światła te powinny być zapalane i gaszone wspólnym wyłącznikiem ze światłami na przodzie pojazdu; motocykle, nie posiadające elektrycznej instalacji oświetleniowej powinny być zaopatrzone z tył w czerwone szkiełko odblaskowe o średnicy co najmniej 3 cm;
j) latarkę umieszczoną z tyłu pojazdu, rzucającą czerwone lub pomarańczowe światło w czasie działania hamulców (znak „stop”); latarka ta może stanowić jedną całość z urządzeniem wymienionym pod lit. i); przepis niniejszy dotyczy tylko samochodów;

Gdzieś pod koniec 1959 roku (od numeru ramy 9120) wprowadzono drugi typ lamy, który dodatkowo posiadał światło „stop”. Trudno powiedzieć czy wprowadzenie stopu było dziełem rozwojowym motocykla czy wymusiły to przepisy (które taki obowiązek wprowadzają dopiero 10.1962 roku).

Druga wersja lampy tylnej Junaka

W roku 1961 zostaje uchwalona Ustawa z dnia 27 listopada O bezpieczeństwie i porządku ruchu na drogach publicznych (Dz.U. 1961 nr 53 poz. 295), która w Rozdziale 3 (pojazdy) Art. 17 ust. 3 zobowiązuje Ministra Komunikacji i Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z Ministrami Obrony Narodowej i Gospodarki Komunalnej do wydania rozporządzenia z warunkami technicznymi, jakim powinny odpowiadać poszczególne rodzaje pojazdów samochodowych (…) oraz zakres wyposażenia pojazdów w przedmioty niezbędne do ich utrzymania i użytkowania jak i warunki i tryb dopuszczenia tych pojazdów do ruchu.

Takie rozporządzenie zostaje opublikowane w dniu 1 października 1962 roku (Dz.U. 1962 nr 61 poz. 295). Rozporządzenie wprowadza konieczność wyposażenia motocykla w światła „stop” w Dziale II (Warunki dopuszczenia pojazdów samochodowych do ruchu na drogach publicznych) Rozdział I (Światła) &174 ust. 1:
Pojazdy samochodowe powinny być wyposażone:
(…)
5) w światła sygnalizujące działanie hamulca zasadniczego (światła „stop”);

W ust 4 tego paragrafu zapisane jest, że:
Z wyjątkiem światła wymienionego w ust. 1 pkt 3. (światła oświetlającego tylną tablicę rejestracyjną) światła powinny odpowiadać następującym warunkom ogólnym:
1) światła powinny być umieszczone parami, z wyjątkiem świateł motocykli (skuterów) oraz innych pojazdów o szerokości nie większej niż 100 cm; wózek boczny motocykla powinien mieć tylko jedno przednie i jedno tylne światło pozycyjne i jedno tylne światło odblaskowe;

Dodatkowo w w/w rozporządzeniu w ust. 14, mówi się:
1) dwa światła „stop” powinny być umieszczone z tył pojazdu nie wyżej niż 150 cm, a wyjątkowo, – gdy tego wymaga konstrukcja pojazdu – 190 cm ponad płaszczyzną jezdni, licząc do najwyższego punktu płaszczyzny oświetlającej, i najniżej 40 cm (na motocyklach i skuterach – 35 cm), licząc do najniższego punktu płaszczyzny oświetlającej, przy nie obciążonym pojeździe;
(…)
3) światła „stop” powinny być widoczne z odległości co najmniej 30 m przy oświetleniu słonecznym.

Trzecia wersja lampy tylnej zostaje oficjalnie wprowadzona 1 stycznia 1962 roku (Biuletyn informacyjny SFM nr A3)

Trzecia wersja lampy tylnej Junaka

Lampa w III wersji produkowana była  przez Zelmot Kwidzyn.

Trzecia wersja lampy tylnej Junaka z metką producenta

7. Gaźnik GM26U …

został skonstruowany w Wytwórni Sprzętu Mechanicznego w Łodzi specjalnie do Junaka. Prace konstrukcyjne rozpoczęto w roku 1956 a już dwa lata później uruchomiono jego produkcję seryjną. Gaźnik był pomyślany tak, by w łatwy sposób można było wykonać cała rodzinę o różnych przelotach i różnych odmianach regulacyjnych. Celem jego opracowania było wyeliminowanie stosowanych w tym czasie w motocyklu importowanych gaźników Amal.

 

Odmiany, zastosowanie i dane rodziny gaźników GM

Typ gaźnikaZastosowanieŚrednica gardzieliDługość zatapiacza pływakaKąt ścięcia przepustnicyPołożenie zapinki iglicy (od góry)Rozpylacz iglicowyDysza głównaPoziom paliwa
GM24U1Silnik S32-175244630032701002 ± 0,8
GM24U2Silnik S33243030032701002 ± 0,8
GM24U3Silnik W2A243035032751002 ± 0,8
GM24U4Silnik W-1243035032751152 ± 0,8
GM26U1Silnik S032653504270902 ± 0,8
GM26U2Mikrus26b/db/db/db/db/db/d
GM26U3Silnik W2, W-2Bx, W-2Cx263035032701002 ± 0,8


6. Rozwiercanie tulejek skrzyni …

wyciąg z “Instrukcji napraw”

biegów w celu jej prawidłowego funkcjonowania oraz wyeliminowania wycieków oleju według „Instrukcji naprawy motocykla JUNAK M-10” powinien być wykonane za pomocą specjalnego rozwiertaka trzystopniowego.
Tulejki powinny być wykonane z otworem w tolerancji ujemnej, tak by po wciśnięciu w blok doprowadzić wszystkie trzy do właściwego wymiaru i współosiowości.

Wymiary rozwierconych tulejek
Rozwiertak S03-N-2424

5. Kompletny wał korbowy Junaka …

według dokumentacji (rys. S03.20.14Y.c) powinien być wyważany dynamicznie.


4. Zakłady Sprzętu Motoryzacyjnego Nr 1 w Łodzi …

Silnik SV

obok produkowanych silników motocyklowych S03 w latach 1959-1961 opracowało rodzinę silników czterosuwowych, dwucylindrowych w układzie widlastym chłodzonych powietrzem w następujących odmianach:
– silniki motocyklowy SMV350 i 500 cm3 o mocach 20 i 26 KM przy 6000, obr/min.
– silniki samochodowe SSV350 i 500 cm3 o mocach 20 i 26 KM przy 6000 obr/min.
– silniki przemysłowe  SPV350 i 500 cm3 o mocach 6 i 12 KM przy 3000 obr/min.
W opracowaniu tym chodziło głównie o stworzenie rodziny silników motocyklowych samochodowych i przemysłowych opartych konstrukcyjnie i produkcyjnie na wielu elementach wspólnych. Przyjęty układ dwucylindrowy w układzie V pozwalał na opracowanie konstrukcji zwartej i w różnych wariantach konstrukcyjnych zależnie od przeznaczenia.
Więcej w historii Zakładu z Łodzi.


3. Pełnopiastowe bębny hamulcowe …


Pełnopiastowe bębny hamulcowe wprowadzone w Junaku do seryjnej produkcji w 1959 roku przypominają kształtem te z niemieckiego motocykla Maico Taifun produkowanego w latach 1953-1958. Pisząc o kształcie mam konkretnie na myśli sposób mocowania szprych do bębna/piasty. Jest to sposób skąd inąd bardzo praktyczny i wygodny trzeba przyznać. Podobne są również dźwignie rozpieracza. Jak widać konstruktorzy SFM na bieżąco śledzili stan zachodniej techniki motocyklowej dbając w miarę możliwości aby Junak wciąż był postrzegany jako nowoczesny motocykl.


2. Wał w Junaku …

Nowy wał korbowy

zmienił się w grudniu 1960 r. W tym roku w ramach oszczędności Zakłady Sprzętu Motoryzacyjnego Nr 1 w Łodzi wprowadziły od numeru silnika 024150 uproszczona konstrukcję wału. Zmiana polegała na wprowadzeniu wprasowywanych czopów głównych oraz łożyska korbowodowego. W poprzedniej wersji te elementy były skręcane.

 


1. Zanim powstała SFM …

Wnętrze fabryki po wyzwoleniu 1945 r.

po II wojnie światowej początkowo zakład był filią warszawskiego Ursusa i nosił nazwę “Państwowego Zakładu Przemysłu Motoryzacyjnego”. Zakład był podległy „Zakładom Inżynieryjnym Ursus” i za datę uruchomienia przyjmuje się dzień 1.06.1946 r.