6.5. Obudowa silnika
W skład zespołu obudów wchodzą następujące części:
obudowa lewa, obudowa prawa, pokrywa lewa, pokrywa rozrządu, pokrywa skrzynki biegów, łożyska, tulejki, pierścienie uszczelniające, prowadniki popychaczy, itp., jak również części związane z obudowami montażowo.
Obudowa lewa i prawa są wspólnie obrabiane po skręceniu, przy czym między nimi, wspólnie obrabiane są otwory pod łożyska wału korbowego, otwór i płaszczyzna pod cylinder. Tulejki wciskane w obudowę prawą, w lewą pokrywę, pokrywę skrzynki biegów i pokrywę rozrządu posiadają naddatki na obróbkę i są rozwiercane wspólnie. Ze względu na zachowanie współosiowości otworów i utrzymanie płaszczyzny pod cylinder, obudowy mogą być wymieniane jedynie kompletami (lewa i prawa razem). Na lewej i prawej obudowie są wybite jednakowe numery technologiczne. Z tego względu należy zwracać uwagę przy montażu, aby obydwie części obudów posiadały ten sam numer. Pokrywy obudów nie stanowią kompletu z obudowami i dostarczane są przez wytwórnię luzem, z wciśniętymi tulejkami, posiadającymi naddatek na rozwiercenie. Przed montażem, w razie zastosowania nowej pokrywy należy tulejki w niej rozwiercać wspólnie z obudową, z którą będzie współpracować.
6.5.1. Łożyska toczne
Ze względu na ważność zagadnienia, klasyfikację łożysk tocznych omówimy bardziej szczegółowo. Ponieważ łożyska są wciskane w stop aluminiowy, klasyfikację łożysk należy przeprowadzić w miarę możności, bez ich wymontowywania, gdyż można uszkodzić otwory pasowane pod pierścienie zewnętrzne.
Podzespoły z łożyskami lub wymontowane łożyska należy dokładnie umyć w nafcie lub ropie naftowej, a następnie w benzynie ekstrakcyjnej. Po wyschnięciu można przeprowadzić szczegółowe oględziny i pomiary luzu osiowego i promieniowego. Wykrycie istniejących uszkodzeń ma ogromne znaczenie ze względu na wymagania jak najdłuższego okresu pracy silnika po naprawie, co niejednokrotnie będzie zależało od stanu łożysk.
Obracane ręką łożyska nie powinny się zacinać ani dawać odczuć nierówności oporów. Czynniki dyskwalifikujące łożyska do dalszej pracy:
1. Wykruszenie metalu lub pęknięcie na bieżniach, kulkach i wałeczkach.
2. Zatarcia na bieżniach, kulkach i wałeczkach.
3. Wgniecenie na bieżniach.
4. Łuszczenie się metalu, powstające na skutek przeciążenia łożyska.
5. Wżery na bieżniach, kulkach i wałeczkach.
6. Uszkodzenia koszyczka: pęknięcia, obluźnienie nitów, wykruszenia itp.
7. Rysy na bieżniach i elementach tocznych.
W łożysku nieposiadającym powyższych usterek można pomierzyć luzy, które nie mogą przekraczać wartości podanych w tablicy 6. Pomiar łożysk w podzespołach można również pomierzyć odpowiednio ustawiając czujnik.
Luzy łożysk głównych wału korbowego mierzyć po ściągnięciu pierścieni wewnętrznych łożysk z czopów głównych i złożeniu z odpowiednimi pierścieniami w obudowie.
Wykaz łożysk w silniku SO3 i dopuszczalne luzy.
| Miejsce wmontowania łożysk | Nr łożyska | Max luz poosiowy |
|---|---|---|
| Łożysko czopa lewego wału korbowego | N 305 | pierścienie przesuwne |
| Łożysko czopa prawego wału korbowego | N 305 | pierścienie przesuwne |
| Łożysko prawe czopa prawego wału korbowego | NI 305 HI 305 | 0,5 |
| Łożysko koła zębatego wyjściowego z wałkiem - skrzynia biegów | 6207 | 0,3 |
| Łożysko wahliwe w pokrywie skrzynki biegów | 1303 | 0,2 |
UWAGA: W silnikach bez sprzęgła sprężynowego zastosowano zamiast łożyska NI 305 z pierścieniem HI 303 łożysko kulkowe 6305.
6.5.2. Pierścienie uszczelniające (Simmeringi)
Pierścienie uszczelniające należy wymienić w przypadku:
1. Postrzępienia lub naderwania fartucha dociskającego wałek.
2. Pęknięcia sprężynki dociskającej lub w przypadku niedostatecznego dociskania fartucha.
3. Podziurawienia lub pęknięcia uszczelki.
4. Obluzowania się średnicy zewnętrznej w gnieździe.
1 – śruba dwustronna głowicy i cylindra, 2 – pierścienie osadcze sprężynujące, 3 – pierścień uszczelniający, 4 – tulejka wałka przesuwek, 5 – zaślepka, 6 – tulejka wałka pośredniego, 7 – pierścień uszczelniający, 8 – pierścień osadczy sprężynujący, 9 – zaślepka, 10 – tulejka ustalająca, 11 – koło zębate, 12 – pokrywa łożyska prawa, 13 – tulejka ustalająca, 14 – otwór na śrubę ustalającą.
Demontaż przeprowadzić wg następującej kolejności ważniejszych czynności:
W obudowie prawej (rys. S-49):
1. Zdjąć napinacz łańcucha.
2. Odkręcić wkręty mocujące i zdjąć pokrywę łożyska 12.
3. Wycisnąć w prawą stronę trzpieniem mniejszym od uszczelniacza pierścieniowego łożysko rolkowe NJ 305.
4. Wyjąć pierścień osadczy sprężynujący 2.
5. Wycisnąć w prawą stronę pierścień uszczelniający 3.
6. Wyjąć drugi pierścień osadczy 2.
7. Wycisnąć do wewnątrz obudowy pierścień zewnętrzny łożyska N 305.
8. Wycisnąć do wewnątrz obudowy koło zębate z wałkiem wyjściowym 11 wraz z łożyskiem 6207.
9. Wyjąć pierścień osadczy 8.
10. Wycisnąć w prawą stronę pierścień uszczelniający 7.
11. Wybić w prawą stronę zaślepki 5 i 9, a następnie wycisnąć tulejki 4 i 6.
1 – tulejka wałka przesuwek, 2 – tulejka wałka zmieniacza wewnętrzna, 3 – tulejka wałka rozrusznika wewnętrzna, 4 – uszczelka wałka rozrusznika wewnętrzna, 5 – pierścień uszczelniający, 6 – zaczep sprężyny sprzęgła, 7 – wkładka stykowa
W obudowie lewej:
1. Odkręcić wkręty mocujące i zdjąć pokrywę łożyska lewą 17 (rys. S-40).
2. Wycisnąć trzpieniem lub wyciągnąć za pomocą ściągacza SO3-N-2895 osie kół rozrządu 12 (rys. S-40).
3. Wyciągnąć ściągaczem SO3-N-2896 oś koła pośredniego napędu prądnicy.
4. Wyjąć popychacze 11 (rys. S-40).
5. Wyciągnąć prowadniki popychaczy ściągaczem SO3-N-2890.
6. Wycisnąć w lewo pierścień zewnętrzny łożyska N-305.
1 – tulejka wałka rozrusznika zewnętrzna, 2 – tulejka zmieniacza zewnętrzna, 3 – tulejka dźwigni sprzęgła, ”U” – miejsce na uszczelki gumowe.
W pokrywie skrzynki biegów (rys. S-50):
1. Usunąć pierścień uszczelniający 5 (przy wyjmowaniu ulega on najczęściej zniszczeniu).
2. Wycisnąć łożysko wahliwe 1303 od strony pierścienia uszczelniającego.
3. Wycisnąć tulejki 1, 2, 3.
Uwaga: patrz punkt ”Skrzynka biegów”
1 – kanał ssący oleju ze zbiornika do pompy olejowej, 2 – kanał tłoczący oleju z pompy do zbiornika, 3 – kanał tłoczący oleju z pompy do układu smarowania
W pokrywie lewej:
1. Odkręcić nakrętkę mocującą i po zdjęciu dźwigni 25 wyjąć dźwignię sprzęgła 28 (rys. S-66).
2. Wycisnąć tulejki 1, 2, 3 (rys. S-51).
Montaż należy wykonać w odwrotnej kolejności. Przy montażu pierścieni zewnętrznych łożysk N-305 w lewą i w prawą obudowę oraz łożyska 6207 w prawą obudowę należy zabezpieczyć pierścienie przed wysunięciem, punktując obudowy w trzech miejscach na obwodzie.
Po naprawie należy przeczyścić i przemyć otwory ściekowe wokół prowadników popychaczy, kanały olejowe w obudowie lewej i w pokrywie lewej ze względu na możliwość dostania się do nich wiórów i zanieczyszczeń w czasie obróbki.
Punkty wlotowe i wylotowe pokazane są na rysunkach: pokrywy (rys. S-51) i obudowy (rys. S-52). Poniżej omówione są ważniejsze czynności naprawcze.
6.5.4. Prowadnik popychacza
Naprawa prowadnika sprowadza się do rozwiercenia otworu na nadwymiarowy i zastosowanie nadwymiarowego popychacza. W przypadku dalszego zużycia, wymienić prowadnik na nowy, z otworem podwymiarowym.
Na rysunku S-53 jest pokazany prowadnik popychacza wraz z tabelką podwymiarów i nadwymiarów. Prowadnik z nadwymiarowym średnicami zewnętrznymi stosuje się w przypadku uszkodzenia otworów w obudowie. Prowadniki popychaczy wyciągać z obudowy ściągaczem SO3-N-2890 (rys. S-54). Po wciśnięciu prowadników popychaczy w obudowę należy otwór rozwiercić na podany jeden z wymiarów, dobierając odpowiednio średnicę trzonka wymienianego popychacza.
Naprawa polega na wymianie tulejek i ich rozwiercaniu. Niejednokrotnie, po wciśnięciu tulejki okazuje się, że otwór w obudowie, lub pokrywie posiada wymiar przekraczający górną graniczną wartość podaną w tablicy 5, lub jest uszkodzony. W celu uzyskania właściwego wcisku należy w takim przypadku rozwiercić otwór w obudowie i wykonać specjalną tulejkę naprawczą, zachowując pasowanie podane na odpowiednich rysunkach.
Na rysunkach tych podane są również wszystkie wymiary i materiał, z jakiego tulejki te należy wykonać.
Tulejki dźwigni sprzęgła pokazane na rys. S-56 wcisnąć i rozwiercić na wymiar ostateczny.
Tulejkę w pokrywie rozrządu pokazaną na rysunku S-57 wciskać w pokrywę tak, by zapewnić pokrycie się otworu śr.4 z odpowiednim otworem w pokrywie rozrządu.
Otwór w tulejce na czop wału korbowego rozwiercić rozwiertakiem specjalnym używając trzpienia montażowego ustalającego obudowy R-572, który jest bazą dla rozwiertaka (rys. S-58).
Czynności te, o ile zajdzie potrzeba można wykonać na kompletnym silniku po zdjęciu koła zębatego podwójnego i kół zębatych z krzywkami. Wówczas bazą prowadzącą rozwiertak jest lewy czop wału korbowego. Przed rozpoczęciem obróbki zabezpieczyć silnik przed dostaniem się do jego wnętrza wiórów i zanieczyszczeń.
Tulejki wałka przesuwek pokazane zostały na rysunku S-59. Rozwiercanie tych tulejek powinno się odbywać, jak na rysunku S-60 rozwiertakiem specjalnym.
Tulejki wałka pośredniego i rozrusznika widoczne na rysunku S-62.
Na rysunku S-61 pokazane jest rozwiercanie tulejek specjalnym rozwiertakiem, który przy rozwiercaniu należy obracać w prawo, patrząc od strony pokrywy skrzynki biegów.
1- tulejka wałka pośredniego, 2 – tulejka wałka rozrusznika zewnętrzna, 3 – tulejka wałka rozrusznika wewnętrzna
Tulejki zmieniacza widoczne na rysunku S-65 wcisnąć i po złożeniu pokryw z obudowami rozwiercać wspólnie rozwiertakiem specjalnym.
