Poznajemy historię Szczecińskiej Fabryki Motocykli, zakładu powstałego na gruzach Stoewer Werke.
Piąta część „Wspomnień Wacława Barcikowskiego” jest ostatnią jaką, możemy poznać dzięki inż. Mieczysławowi Walkowowi.
Dla przypomnienia lub dla tych którzy nie czytali poprzednich odcinków – Część I, Część II, Część III, Część IV.
Wspomnienia cz.V
ROK 1958
W tym roku wyprodukowano 2806 sztuk motocykli „Junak” M07 i 200 sztuk przyczep W03A przy zatrudnieniu 614 osób załogi. Ponadto rozpoczęto produkcję samochodu małolitrażowego „Smyk” o następujących parametrach: silnik „Junak” 350 cm sześciennych. Chłodzony powietrzem, zamontowany z tyłu wozu, moc 17 KM, szybkość maksymalna 80 km/godz., nadwozie jednodrzwiowe, zawieszenie przednie i tylne na wałkach skrętnych, ilość miejsc: 2 osoby dorosłe, 2 dzieci.
Drugi rok produkcji motocykli i wózków bocznych z braku dostatecznej ilości kadr wykwalifikowanych robotników – odbił się na złej organizacji pracy, dużej ilości braków, na spadku wydajności pracy, rozluźnieniu dyscypliny i dużej absencji wśród załogi.
Na ten temat „Głos Szczeciński” z dnia 12.08.1958 pisał:
„… W fabryce – opowiada II sekretarz Komitetu Zakładowego Henryk Magryś, narastały coraz to nowe trudności. W poszczególnych wydziałach (przeważnie w wydziale mechanicznym) mnożyły się braki, marnotrawstwo i zjawiska spadku wydajności pracy. Zakłady w Bydgoszczy i Łodzi kooperujące z Fabryką motocykli przysyłały koła, osprzęt elektryczny i silniki z wieloma usterkami.
„Junak” zmontowany z takich elementów tracił na wartości i popularności.
W takiej sytuacji dalsze uchylanie się organizacji partyjnej od zajmowania się ekonomiką zakładu – byłoby niedopuszczalne.
Trzeba było więc wspólnie Dyrekcją i Radą Robotniczą zastanowić się nad przyszłością popularnego dziś „Junaka”, znaleźć środki zaradcze dla uzdrowienia gospodarki Zakładu i radykalnie zmienić styl pracy. A bodźcem do zmiany stylu pracy organizacji stały się Uchwały XI Plenum KC PZPR.
W ogniu dyskusji wyłonił się konkretny plan działania. W oparciu o ten plan organizacja partyjna – w ścisłym współdziałaniu z Rada Robotniczą przystąpiła do uporządkowania gospodarki zakładu. Usunięto z pracy 15 obiboków, nierobów, zlikwidowano 36 zbędnych etatów w administracji i produkcji planowania na rok bieżący. W celu podniesienia kwalifikacji zawodowej robotników zorganizowano 6 tygodniowe kursy tokarstwa i obróbki metalu…. Do końca tego roku ma być wreszcie zlikwidowany motocyklowy deficyt. Koszty produkcji „Junaka” planuje się obniżyć z 26 tyś zł. na 22 tyś. zł.
Fabryka zrezygnowała już z jednego kooperanta – z Bydgoskiej Fabryki Rowerów i produkuje dobre koła do motocykla we własnym zakresie.
… Gwarancją obniżki kosztów własnych jest ponadto współzawodnictwo i ostatnio przeprowadzona modernizacja zakładu, zbudowanie nowej hali montażowej, malarni itp.
A „Głos Szczeciński” z dnia 7.10.1958r. odnośnie obniżki cen nabycia „Junaka” pisze:
„ …winna kształtować się około 18.000 zł, z tym że przedsiębiorstwa kooperujące, jak sama SFM powinny osiągać zyski z tej produkcji, W zakresie zatrudnienia należy liczy się z osiągnięciem w 1960 roku okoła 2000 pracowników, w 1965r. około 4000 i w 1975r. około 5000 pracowników pod warunkiem, że założenia planu perspektywicznego SFM zostaną osiągnięte”
W 1958 roku zakład przystąpił do budowy parkingu przy ogródkach działkowych.
31.01 do 1.02 tegoż roku w świetlicy zakładowej odbywały się wybory kandydatów do Wojewódzkiej Miejskiej i Dzielnicowe Rad Narodowych. Przewodniczącym Komisji był Ob. Wacław Barcikowski, a sekretarzem Stefan Głowinkowski.
Powołano też Koło Wędkarskie „Metalowiec” Polskiego Związku Wędkarskiego.
Na Ośrodek Wypoczynkowy zakładu wygospodarowano okolice jeziora Bartoszewo, położone wśród lasów na zachód od miasta Szczecina, pobudowano pomosty, wyposażono w kajaki i inny sprzęt wypoczynkowy.
W lipcu odbyło się pierwsze uroczyste pożegnanie pracowników odchodzących na emerytury. Pożegnanie odbyło się w świetlicy zakładowej w obecności sekretarza zakładowego tow. Ryszarda Ortela, dyrektora naczelnego Stanisława Fortuńskiego i przedstawiciela Prezydium Miejskiej Rady Narodowej ob. Kazimierza Borowieckiego.
Pięciu odchodzących udekorowano odznaką Gryfa Pomorskiego.
Wartość produkcji w tym roku wynosiła 54 mln zł.
ROK 1959
W szybkim tempie wzrasta produkcja motocykla „Junak” M07 – do 8027 sztuk, a stan załogi powiększa się do liczby 786 osób, wartość produkcji rocznej do 187 mln zł.
Również w tym roku wyprodukowano partię samochodów małolitrażowych „Smyk” w ilości 20 sztuk.
16 kwietnia składa wizytę w zakładzie premier rządu PRL – Józef Cyrankiewicz, którego z podstawowa produkcją i modernizacja zakładu zapoznawali dyrektor naczelny Stanisław Fortuński i główny inżynier mgr inż. Bogusław Prugar – Ketling.
W darze od załogi premier otrzymał motocykl wyprodukowany w zakładzie „JUNAK” 350.
Motocykl ten premier przekazał Harcerstwu Chorągwi Szczecińskiej.
Skorzystał również z przejażdżki po terenie Fabrycznym samochodem „Smyk”, którego kierowcą był główny inżynier zakładu.
18 listopada składał wizytę w zakładzie sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej – tow. Jerzy Albrecht.
W maju oddano do użytku pracownikom zakładu nowo wybudowany dom mieszkalny o 18 mieszkaniach przy ul. Szymanowskiego 15.
W czerwcu zorganizowana została masowa wycieczka do Poznania na Międzynarodowe Targi, na których eksponowany był nasz motocykl „Junak 350”.
3 i 4 października odbył się masowy rajd motocyklowy do Siekierek – Mieszkowic – celem złożenia hołdu bohaterom poległym w walkach o wyzwolenie Polski.
ROK 1960
Rozpoczęto produkcję zmodernizowanego i ulepszonego motocykla „Junak” M-10.
Wyprodukowano 11268 sztuk, trójkołowca B20 – 1006 sztuk. Również wysłano za granicę partię motocykli w ilości 884 sztuk.
Zatrudnienie załogi wzrosło do 1055 osób, wartość produkcji – 304 mln zł.
Załoga zakładu zajmuje pierwsze miejsce, zdobywając sztandar przechodni we współzawodnictwie pracy za rok 1959 – na szczeblu przedsiębiorstw podległych Centralnemu Zarządowi Produkcji Samochodów Ministerstwa przemysłu Ciężkiego, a we współzawodnictwie bezpieczeństwa i higieny pracy między zakładami podległymi Zarządowi Okręgowego Związku Zawodowego Metalowców – trzecie miejsce.
Dział ślusarni Głównego Mechanika zakładu w czynie społecznym wykonał i zainstalował w ogródkach jordanowskich przy ulicy Mickiewicza na terenie Dzielnicowej Rady Narodowej Szczecin – Pogodno – urządzenia do zabaw dla dzieci dzielnicy.
4 kwietnia odwiedza zakład czechosłowacki minister Przemysłu Motoryzacyjnego – mgr Jerzy Kramek.
21 października wizytują zakład: dowódca Pomorskiego Okręgu Wojskowego gen. Dyw. Zygmunt Huszcza i dowódca garnizonu m. Szczecina gen. Bryg. Józef Jankowski.
Na podstawie Uchwały Konferencji Samorządu Robotniczego wprowadzono eksperymentalną zasadę równoczesnego urlopu wypoczynkowego dla załogi w miesiącu lipcu, która gdy zda egzamin, wprowadzona zostanie na stałe.
Z urlopu oczywiście korzystali tylko ci pracownicy, którym urlop ten ustawowo przysługiwał.
Przerwa urlopowa wykorzystana była na remont, konserwację, malowanie obrabiarek, przejrzenie całej instalacji elektrycznej, energetycznej, cieplnej itd.
Prace te wykonywały brygady Głównego Mechanika.
DOPISEK
Tyle z oryginalnego tekstu pt. Pionierskie Pamiętniki – Wacława Barcikowskiego – zachowały z tamtych lat – moje osobiste archiwa. Żałuję, że brakuje mi tekstu z lat 1956 i 1957. Będę szczęśliwy jeżeli ktoś je posiada i będzie chciał się z nimi podzielić. W tekście zauważyłem kilka nieścisłości, ale nie mają one wpływu na historię tego zakładu na przestrzeni kilkunastu lat powojennej działalności.
Zachowałem oryginalność pisowni, która także będzie mówiła o tamtym minionym czasie.
Podziwiam piszącego pamiętnik. I dziękuję Mu za trud śledzenia wydarzeń i ich opisywania, aby po latach podzielić się z innymi.
Zebrał Mieczysław Walków były pracownik SFM „JUNAK ” i FMS „POLMO”.
